اختلال شخصیت پارانوئید و درمان

پارانوئید" نوعی اختلال شخصیت است که طی آن فرد دچار بدبینی شده و به هر چه در اطراف او می گذرد، شک دارد.
واژه "شخصیت" به طور کلی رفتار فرد را که قابل مشاهده است، توصیف می کند، مثلاً می گوییم فلانی خوش قلب است، صمیمی است، جاه طلب است و... . در اصل، تجارب درون ذهن افراد به صورت شخصیت آنها بروز می کند. با این حال، گاهی اوقات افراد به اختلال شخصیت دچار می شوند که این اختلال شخصیت ممکن است اختلالهای مزمن روانی باشد و افراد مبتلا، رفتارهایی از خود نشان دهند که حضور آنها را در اجتماع سخت و دشوار می کند و در برخی موارد موجب ناخشنودی فرد و مختل شدن زندگی او می شود. پارانوئید، یکی از انواع اختلالهای شخصیتی است که برای بیمار و اطرافیانش دردسرهای فراوان به بار می آورد.

چه عواملی باعث بروز "پارانوئید" می شود؟
دقیقاً مشخص نیست که چرا بعضی افراد دچار اختلال شخصیت "پارانوئید" یا "بدگمانی" می شوند، اما به اعتقاد روان پزشکان و روان شناسان، عوامل مختلفی در این مسأله دخیل هستند؛ از جمله، عوامل وراثتی که این اختلال در بستگان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی شایع تر است؛ البته متخصصان تغییر بعضی هورمونها یا ناقلهای شیمیایی بدن، آسیب و صدمه مغزی، عوامل اجتماعی روان شناختی مثل رابطه ضعیف بین کودک و والدین را در این مسأله مؤثر می دانند.

علایم بیماری پارانوئید:
یکی از مشخصات بیماران مبتلا به این اختلال، شکاک بودن و بی اعتمادی دایم به همه افراد است. البته، آنها احساس بدگمانی را نمی پذیرند؛ بلکه دیگران را مسؤول بدگمانی خود می دانند. این افراد معمولاً متخاصم، تحریک پذیر و خشمگین هستند. آنها متعصبند و به همسر خود سوء ظن دارند (سوء ظن بیمارگونه). شخصیتهای پارانوئید اهل دعوا و مرافعه هستند و دایم دیگران را متخلف معرفی می کنند. آمار موجود حاکی از آن است که از هر هزار نفر، بین 5 تا 25 نفر دچار "پارانوئید" هستند و این اختلال در مردان شایعتر است.
البته، برای تشخیص پارانوئید یا بدگمانی، یک معیار بین المللی وجود دارد که طبق این معیار هر کس بی اعتمادی و شکاکیت نافذ و فراگیر نسبت به دیگران داشته باشد، به طوری که انگیزه های افراد را شرارت آمیز بداند، و این حالت از بزرگسالی شروع شده باشد و در زمینه های مختلف به چشم بخورد، دچار پارانوئید یا شخصیت بدگمان است. به علاوه، هفت علامت وجود دارد که هر کس چهار مورد آن را در خود بیابد، مبتلا به پارانوئید است.

علایم زیر می توانند پارانوئید را در بیمار تأیید کنند:
1- بیمار بدون دلیل کافی گمان می کند او را استثمار کرده اند و به او ضرر می رسانند یا سرش کلاه می گذارند.

2- بدون دلیل کافی، وفاداری یا قابل اعتماد بودن دوستان و اطرافیان خود را زیر سؤال می برد، به صورتی که این شک دائم ذهن او را مشغول می کند.

3- به هیچ کس اطمینان ندارد و می ترسد از اطلاعاتی که او به آنها داده، علیه خودش استفاده کنند.

4- در بین اظهارنظرهای اطرافیان که بی غرض و بدون خطر است و حتی اتفاقهای مثبت و خوب، مفاهیم تهدیدکننده یا تحقیرکننده پیدا می کند.

5- همیشه از همه چیز و همه کس دلخور و ناخشنود است و اگر کسی به او توهین یا بی احترامی کرده باشد، هرگز او را نمی بخشد و فراموش نمی کند.

6- با کوچکترین اتفاق و صحبتی، احساس می کند به شخصیت و اعتبارش لطمه وارد شده و بلافاصله واکنشی خصمانه و خشمگینانه نشان می دهد و یا به مقابله می پردازد (در حالی که دیگران چنین برداشتی ندارند).

7- مکرراً و بدون هیچ دلیلی، به وفاداری همسرش شک می کند.
غیر از این موارد، افراد پارانوئید ویژگیهای دیگری دارند که بدین قرار است: افراد بدبین معمولاً گرم و صمیمی نیستند. قدرت و منزلت افراد، آنها را تحت تأثیر قرار می دهد و به آن دقیقاً توجه دارند. اگر کسی را ضعیف بیابند یا حس کنند که در وضع و حال طرف مقابل اختلال یا نقصی وجود دارد، به او با دیده تحقیر می نگرند.
این افراد ممکن است در موقعیتهای اجتماعی آدمهای فعال و کارا به نظر برسند، در حالی که اغلب آنها فقط دیگران را می ترسانند یا افراد را به جان هم می اندازند. به علاوه، مشکلات شغلی و زناشویی هم در این بیماران خیلی شایع است.

درمان پارانوئید:
درمان انتخابی در افراد پارانوئید "روان درمانی" است و این افراد باید تحت نظر روان پزشک قرار بگیرند و درمان شوند، چون امکان ندارد خودبخود درمان شوند.

در مواردی نیز علاوه بر "روان درمانی"، برای مقابله با حالت اضطراب این بیماران باید از دارو هم استفاده شود که این دارو درمانی هم باید زیر نظر پزشک شروع شود و در موقع مناسب قطع گردد. معمولاً این افراد خودشان سراغ درمان نمی آیند و چنانچه توسط همسر، نزدیکان و یا دوستان نزد روان پزشک بروند، مشکل خود را پنهان می کنند و از اینکه برای درمان آنها از روان پزشک کمک گرفته اند، ناراحتند.

راههای پیشگیری از پارانوئید:
بهترین راهکاری که برای پیشگیری توصیه می شود این است که از کودکی محیط پرورش کودک خوب، سالم، دوستانه و بامحبت باشد و روابط موجود در خانواده سیری طبیعی داشته باشد. در بین افراد خانواده، "مادر" اولین ناجی است که نیازهای عاطفی کودک را برآورده می کند. او در واقع تغذیه کننده روح و روان کودک می باشد که اگر به درستی وارد عمل نشود و بی اعتمادی را به فرزندش منتقل کند، او را در سراسر زندگی با مشکلات عدیده روبرو ساخته است.
ارتباط صمیمانه والدین، رفتار محبت آمیز با فرزندان، آموزش دوست داشتن همکلاسیها و همسن و سالان به بچه ها در مهد کودک و مدرسه و... باعث خواهد شد که کودک کینه توز بار نیامده و همه را دوست داشته باشد. این کودک در بزرگسالی نیز می تواند یک همسر مهربان و یک پدر یا مادر خوب باشد و اختلال شخصیت "بدگمانی" یا پارانوئید را تجربه نکند.

عده ای دچار اختلال شخصیت بدگمان نیستند و به پارانوئید مبتلا نمی باشند، اما دائماً به همه چیز بد بینند و به قول معروف، نیمه خالی لیوان را می بینند. این افراد نیز از کودکی در خانواده آموخته اند بدبین باشند و نسبت به همه چیز دیدگاهی منفی داشته باشند. این افراد تنها افکار بدبینانه دارند و در زندگی همیشه با مشکلات مختلف روبرو می شوند، به همین علت خلقی افسرده پیدا می کنند.

این افراد چاره ای ندارند جز اینکه دیدگاه خود را تغییر دهند و با آموختن مهارتهای خوب زندگی، رویه خود را تغییر دهند؛ زیرا در نهایت فقط خودشان هستند که ضرر می کنند.

http://zendegiirani.persianblog.ir/